Về cô Nga, Sư trưởng đã kể cho anh chiến sỹ công vụ nghe không biết bao nhiêu chuyện . Từ chuyện dạo mới sinh cô bé mắc chứng khóc dạ đề đến chuyện một lần về phép tự tay ông đã nhổ chiếc răng cửa của bé Nga vứt vào gầm tủ cho chuột tha để mau mọc răng mới như thế nào; chuyên ông mua sách bút đưa cô bé vào học lớp mẫu giáo ra sao.. Những chuyện những năm sau này, ví như cô bé được đeo khăn quàng đỏ, cởi bỏ khăn quàng cô bé được chuyển thẳng thành Đoàn viên thanh niên Hồ Chí Minh.Ví như cô gái rất có ý chí, bọn con trai trong lớp phải phục nể..vân vân và..vân vân..Anh chiến sỹ công vụ nghe mà hiểu rõ Sư trưởng biết được những điều như vậy nhờ vào những bức thư của bà vợ. Còn rất nhiều điều khác Sư trưởng thêm mắm thêm muối, chủ yếu ông đựa vào trí tưởng tượng và lòng thương nhớ cô con gái yêu  sống tít tắp ngoài hậu phương. Dĩ nhiên vào những giây phút ấy, anh chiến sỹ công vụ chỉ im lặng ngồi nghe, đôi khi phụ họa tán thưởng.



 LÍNH và QUAN một thời

 TÔ HOÀNG

-Cậu đã bao giờ yêu chưa ? –Có một lần Sư trưởng hỏi anh chiến sỹ công vụ.
- Về đại thể là không kịp thủ trưởng ạ! Anh chiến sỹ công vụ đáp, giọng thoáng buồn.
-Tớ tin cậu! Song, nói như cánh lính các cậu thường nói, thế cậu đã bao giờ trải qua cái tâm trạng mang máng yêu?
-Khoản này thì có đấy! Dạo ấy đơn vị tôi rút ra Quảng Bình tập huấn, nhân tiện ăn gạo miền Bắc để cứu đói.Đóng quân ít lâu thôi, thế mà tôi phải lòng một cô gái Quảng Bình quê ta ơi, thủ trưởng ạ. Thú thật với thủ trưởng, cái “ra đa định vị” chị em của tôi không tồi. Về cả phương diện tinh thần lẫn vật chất cô bé thật tuyệt. Có điều tôi nghĩ, mang phận lính tráng ra sống vào chết, biết thế nào mà hẹn ước với thề bồi. Dăng nhện tơ vương vào, đánh đòm một cái mình thành thây ma, để con gái người ta làm thân góa phụ sao? Đêm chia tay khi đơn vị tôi trở lại chiến trường, cô bé khóc ghê lắm. Cô ấy oán tôi tàn ác, nhẫn tâm, không chịu ghi cho cô ấy dù chỉ là một dòng địa chỉ làng xóm, quê hương của tôi. Đau lòng, nẫu ruột lắm, thủ trưởng ơi. Nghe tiếng khóc, lau nước mắt trên gương mặt đã trở nên quá đỗi quen thuộc, cực chẳng đừng, cuối cùng tôi bảo cô gái: “ Em xòe bàn tay ra. Anh sẽ viết cho em vài chữ. Nhưng chờ anh đi rồi, về nhà mới được đọc đấy !”. Cô bé thoắt vui trở lại liền.Tôi dặn như vậy cũng bằng thừa. Dạo ấy phòng máy bay Mỹ bắn rocket, thả bom, đêm đêm khắp xứ Quảng Bình có được nhó lên ngọn lửa nào đâu. Dĩ nhiên cô bé phải về nhà, xuống hầm, thắp đèn lên mới đọc được dòng chữ tôi viết..
-Dề dà mãi! Chú mày bày đặt ra chuyện quỷ quái gì thế?
-Dạ, tôi viết thế này, Sư trưởng ạ: Tên cố gái là Phải, tên tôi là Công. Tôi viết bằng chữ in hẳn hoi: “PHẢI + CÔNG = MUÔN NĂM!”. Tôi làm vậy có sai không thủ trưởng? Cô bé muốn hiểu sao cũng được.
            Sư trưởng cười, quay mặt đi, tay vội quệt giọt lệ mới tứa ra ở đuôi mắt…


            Một lần khác, ngồi nghỉ, sau khi vượt ngọn dốc Chưmomray,  Sư trưởng lại cật vấn anh chiến sỹ công vụ:
-Cậu vẫn tự hào chiếc “ra đa định vị” đám chị em của cậu không tồi. Vậy nghe tớ hỏi: Điều gì ở người con gái cậu xem trọng nhất nào! Gạt cái khoản lập trường, quan điểm sang một bên-điều này là tất nhiên với bọn mình rồi… Và cả khoản hình thức nữa..
Không do dự, nghĩ ngợi lâu, anh chiến sỹ công vụ đáp luôn:
-Điều quan trọng nhất người con gái phải là đàn bà!
-Ơ cái thằng này-Sư trưởng tròn mắt ngạc nhiên- Thế con gái không phải là đàn bà thì là đàn ông sao?
            Anh chiến sỹ nheo nheo mắt, hóm hỉnh:
-Ấy thế đấy ! Tôi và thủ trưởng thử hình dung ra cảnh này nhé !Đánh đùng một cái tôi và thủ trưởng được ra Bắc. Chả phải nói, việc đầu tiên là tôi phải đến thăm cô Nga, con gái rượu của thủ trưởng rồi.Tôi và thủ trưởng ngồi ờ bàn nước phòng ngoài. Thủ trưởng còn chưa kịp gọi cô Nga ra chào tôi mà. Bỗng nhiên, ở buồng trong thằng em cô Nga thức giấc khóc ré lên.  Bà vợ của thủ trưởng đang đi đâu đó. Cô Nga bế xốc thằng em lên cất tiếng ru nó ngủ. Ở phòng ngoài tôi và thủ trưởng nghe thấy cô Nga ru thằng  em bằng bài “ hành quân xa dẫu có nhiều gian khổ..” Điểm theo là bước chân cô ấy dẫm thịch..thịch…thịch..thịch…theo đúng nhịp quân hành. Thử hỏi thủ trưởng, trước cảnh tượng ấy liệu tôi có “cử động” được không?..  
- Thằng quỷ! Thằng quỷ! Chính ủy vò đầu anh chiến sỹ công vụ. Trận cười khiến nước mắt ông lại trào ra- Thứ nhất là tớ vào Tây Nguyên này đã 8 năm rồi, tớ làm quái gì có thằng bé còn đang ẵm ngửa?Thứ hai, tớ “ cắt đầu để lên đĩa thề”-như bọn cậu thường nói vậy,con bé Nga của vợ chống tớ không vụng về, tộc tuệch như thế đâu. Nó giống mẹ nó, đầy nữ tính…
- Xin nêu một ví dụ?
-Ví dụ à? Nó biết nấu cơm này. Khi tra tỏi vào rau sào, nó không bao giờ thái tỏi ra mà toàn lấy dao ép tỏi, để tỏi bốc mùi thơm hơn. Nó không thích gội đầu bằng xà phòng mà chỉ thích gội đầu bằng bồ kếp, nước lá sả này…Nó, nó..
-Thế hồi Sư trưởng lên đường vào đây, cô con gái Sư trưởng bao tuổi rồi?
-Để tính đã..Nó lên 8 hoặc tính cả tuổi mụ là 9 tuổi mà !
-Mới từng ấy tuổi mà xét tới nữ tính e là hơi khó đấy, thủ trưởng ơi !
            Sư trưởng bỗng dưng như bị dồn vào thế bí, ông cười xí xóa. Mấy năm trở lại đây, sau khi cô con gái ông lên cấp hai, mỗi năm vào mùa mưa, khi trở về hậu cứ ông đều nhận được 4, 5 lá thư cô con gái gửi cho ông. Những lá thư nhầu nhĩ, có khi nhòe nhoẹt vì mưa rừng Trường Sơn. Đọc những lá thư ấy Sư trưởng vẫn thầm đoán định về tâm tính, sở thích của cô con gái. Song từng ấy bức thư quả là ít ỏi. Dẫu sao cuối cùng Sư trưởng vẫn tìm được điểm tựa để phản công lại anh lính công vụ: 
-Cậu biết đấy, tớ sống xa bà ấy, xa con bé Nga suốt…Dĩ nhiên con bé sẽ chịu ảnh hưởng của bà lão nhà tớ rồi. Mà bà vợ tớ ấy à? Tuyệt vời nữ tính nhé !


             Về cô Nga, Sư trưởng đã kể cho anh chiến sỹ công vụ nghe không biết bao nhiêu chuyện . Từ chuyện dạo mới sinh cô bé mắc chứng khóc dạ đề đến chuyện một lần về phép tự tay ông đã nhổ chiếc răng cửa của bé Nga vứt vào gầm tủ cho chuột tha để mau mọc răng mới như thế nào; chuyên ông mua sách bút đưa cô bé vào học lớp mẫu giáo ra sao.. Những chuyện những năm sau này, ví như cô bé được đeo khăn quàng đỏ, cởi bỏ khăn quàng cô bé được chuyển thẳng thành Đoàn viên thanh niên Hồ Chí Minh.Ví như cô gái rất có ý chí, bọn con trai trong lớp phải phục nể..vân vân và..vân vân..Anh chiến sỹ công vụ nghe mà hiểu rõ Sư trưởng biết được những điều như vậy nhờ vào những bức thư của bà vợ. Còn rất nhiều điều khác Sư trưởng thêm mắm thêm muối, chủ yếu ông đựa vào trí tưởng tượng và lòng thương nhớ cô con gái yêu  sống tít tắp ngoài hậu phương. Dĩ nhiên vào những giây phút ấy, anh chiến sỹ công vụ chỉ im lặng ngồi nghe, đôi khi phụ họa tán thưởng. Còn gì đáng trân trọng hơn tình thương yêu của một người cha đối với cô con gái của mình, nếu người cha ấy lại là một người lính. Một người lính làm cha bao giờ cũng mang trong lòng nỗi ân hận không được góp phần nuôi dạy con cái của mình..
            Cuối mùa mưa năm ấy, Sư trưởng lên Bộ Tư Lệnh Mặt trận họp. Cuộc tập huấn lần này bàn về phương án đánh to thắng lớn, nghe đâu có cả phái đoàn của Bộ Tổng vào dự. Cuộc họp kéo dài suốt ba ngày, ba đêm.Nằm đợi ở ngoài trạm khách,anh chiến sỹ công vụ cứ lo Sư trưởng “ đổ” mất. Ít lâu nay , cái chứng huyết áp thấp lại hành tội ông già. Mùa khô sắp tới. Những trận đánh lớn sẽ mở ra. Phải vào viện quân y 211 mà điều trị thì còn gì tội hơn.Mãi đến buổi sáng hôm thứ tư, anh chiến sỹ công vụ mới được gặp lại Sư trưởng. Như một đứa trẻ, anh chạy phóng từ chân đồi lên, ôm chầm lấy ông với một thứ tình cảm hết sức tự nhiên , bồng bột.Nom Sư trưởng tươi tỉnh, hồng hào, đặc biệt là hết sức phấn chấn, anh công vụ mừng lắm.Hai người ngồi xuống một thân cây đổ. Sư trưởng rút trong ba lô ra một gói nilong.
-Các anh ngoài Bộ Tổng  vào chuyển quà của bà xã và con bé Nga cho tớ. Con bé gửi cả quà cho cậu đây này!- Sư trưởng lấy từ gói quà ra chiếc khăn tay vải phin nõn, góc khăn thêu hai chữ “ Quyết thắng” đỏ thắm trao cho anh chiến sỹ công vụ- Còn thư của nó tâm sự với tớ đây. Ta đọc nghe chung nhé!
            Bức thư dày bốn trang giấy vở học trò vẫn với nét chữ con gái mềm mại mà rắn giỏi, nghiêm cẩn đổ nghiêng nghiêng về một phía. Nhìn nét chữ đoán tính người. Sư trưởng nói cô gái này có nữ tính chắc không sai. Hai vành tai anh chiến sỹ công vụ thoáng ửng đỏ. Cũng may Sư trưởng không để ý tới. Còn câu chuyện mà Sư trưởng muốn anh chiến sỹ công vụ cùng bàn bạc với ông liên quan tới một nguyện vọng của Nga. Cô gái viết:
“…Bố ơi, còn vài tháng nữa, tức cuối học kỳ này, con phải viết đơn trình bày nguyện vọng chọn ngành nghề khi con thi lên đại học. Bố thương yêu của con!Con gái bố biết rõ trong gia đình ta bố là người chịu đựng nhiều thử thách, hy sinh nhất.Vì vậy, con quyết định dành ưu tiên cho bố:Bố hãy bảo con chọn ngành nghề gì, con sẽ làm theo ý bố. Viêt ngay thư gửi ra cho con! ..”


            Anh chiến sỹ công vụ phải nằm điều trị vết thương ròng rã gần ba tháng mới được chuyển ra Bắc.
            Ngay khi còn đi trên đường Trường sơn anh đã đau đáu ước ao, về tới Hà Nội, việc đầu tiên anh sẽ đến thăm gia đình Sư trưởng. Nhưng rồi anh còn phải lưu giữ ở trại an dường thêm hai tháng nữa.
            Ngày anh chiến sỹ công vụ tìm tới căn hộ trong khu tập thể quân nhân kia, ở gian phòng ngoài, anh nhìn ngay thấy bức ảnh Sư trưởng lồng trong khung đen treo phía dưới tấm bằng “ Tổ Quốc ghi công”. Bà vợ Sư trưởng cho biết cô Nga đã đậu  đại học và được cử đi du học ở nước ngoài. Anh chiến sỹ công vụ nói với bà anh là chiến sỹ của ông, anh rất quý trọng và thương yêu ông.. Khi anh vừa nói nhiều kỷ niệm đẹp về ông anh còn lưu giữ được, bà vợ Sư trưởng bỗng đẩy bàn tay ra phía trước, nhẹ xua xua, nửa như muốn bảo bà đã biết hết mọi chuyện, nửa như ngăn anh đừng kể thêm gì nữa…
            Đạn bom không giết được con người ấy. Sư trưởng hy sinh trong một trường hợp tình cờ, thật đáng tiếc. Mùa khô năm ấy Sư đoàn có sự phối hợp của xe tăng và pháo nòng dài đã giải phóng thị xã Tân Cảnh và căn cứ Dakto. Một buổi sáng, Sư trưởng đi thị sát vùng vừa giải phóng. Trên chiếc xe Zeep lấy được của địch có bốn người cả thảy:Sư trưởng, trưởng ban dân vận, lái xe và anh chiến sỹ công vụ.Buổi sớm, tiết trời vùng cao nguyên hơi se lạnh. Con đường lát nhựa Mỹ láng bóng như vừa được rửa nước. Bánh xe kêu vo vo. Những đôi chân đã quen lội suối, leo dốc, quen với việc thồ gùi, mang vác nặng, nay được buông thả thoải mái trong xe, lòng dạ mọi người phấn chấn muốn bật lên tiếng cười, câu hát. Xe đang phóng nhanh, bỗng từ phía sau hàng dứa dại nhuốm bụi đỏ bên vệ đường một người đàn ông kéo phía sau sợi giây thép gai bỗng bổ nhào ra mặt đường.Sư trưởng nghiêng người vồ lấy vô lăng lái ngoặt sang bên kia đường. Chiếc xe Zeep lật úp. Người dân kéo sợi giây thép gai được cứu thoát. Còn người hy sinh lại chính là Sư trưởng. Một bên thành xe chằn ngang ngực ông. Mấy phút trước lúc tắt thở, như dồn hết tinh lực Sư trưởng móc từ túi áo ngực một tờ giấy gấp tư trao cho anh chiến sỹ công vụ, miệng thều thào:
-Muộn mất rồi..Nhưng cậu cứ gắng chuyển đến tay con gái mình.


            Được sang Liên Xô theo học tại một trường quân sự, qua đám quen biết, anh chiến sỹ công vụ cố tìm cách chuyển lá thư cho cô con gái Sư trưởng. Một thứ linh tính như mách bảo anh rằng, dù chưa nhận được bức thư của Sư trưởng, nhưng nhất định cô con gái Sư trưởng sẽ theo học ngành vô tuyến điện. Đám sinh viên, nghiên cứu sinh đã sang đây hai, ba năm trước mách anh ở Moskva, ở Kharkov, ở Minxk mỗi thành phố đều có một cô gái tên Nga học ngành này. Còn ở thành phố Lvov có tới hai cô gái tên Nga cùng học ngành vô tuyến, nhưng có thể cả hai đã nhận bằng tốt nghiệp và lên đường về nước từ đầu mùa hè năm ngoái.
            Bức thư vẫn nằm trong túi áo anh lính công vụ. Dù xứ tuyết có mênh mông, dù có nhiều cô gái mang tên Nga,anh tin nhất định có ngày anh gặp được cô con gái Sư trưởng. Anh sẽ trao tận tay cô bức thư của Sư trưởng. Anh còn có thể đọc to  bức thư ấy cho cô gái nghe mà không cần nhìn vào trang giấy đã ngả vàng. Bởi lẽ từ lâu, chính anh đã thuộc lòng từng dòng, từng dòng Sư trưởng muốn gửi gấm con gái ông mà có thể cũng là gửi cho anh và nhiều người khác :
“…Con gái thương yêu của bố. Bố cám ơn con vì con đã biết giành niềm vui, niềm tự hào lớn lao ấy cho bố. Bố biết khuyên con gái bố như thế nào đây?Cả đời bố, bố chỉ biết một việc đánh giặc, gìn giữ quê hương.Còn tiến quân vào mặt trận khoa học kỹ thuật là trách nhiệm của thế hệ các con.Nhưng nếu con hỏi nguyện vọng của bố về nghề nghiệp tương lai của con, thì bố mong con theo học ngành vô tuyến điện.Con gái của bố có biết không, nay mai đến ngày toàn thắng, nếu bố còn sống sót trở về, khi ấy bố và mẹ con dựa lưng vào nhau, hai tấm lưng ấy sẽ thành chữ X, và X sẽ dứt khoát = O rồi. Bố mong con sẽ thiết kế cho bố một cái máy, bố sẽ lắp vào tai mẹ và nói với mẹ con rằng: Tôi xin ngàn lần, vạn lần cám ơn bà. Vì suốt đời bà vất vả, sống thiếu thốn tình cảm, luôn xa chồng, một thân một mình lận đận nuôi con ..Chính vì sự chịu đựng, hy sinh của bà, tôi đã đi trọn một chặng đường, đã không trở thành một gã đàn ông bạc nhược, hèn hạ.”